Σωτήρης Β. Τόγελος
Συνοδεύεται με m.p.3 μουσικά CD με 100 δημοτικά τραγούδια.
Με χορηγία του Ιδρύματος «Λ. Μακρή» Γραφικές Τέχνες Δ. Τσιγάρας» Τρίκαλα 2010 σελ. 142
Από τον Βασίλη Κ. Νούλα
Στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, της παγκόσμιας κρίσης σε όλους τους τομείς και ιδιαίτερα στην πατρίδα μας, που οι περισσότεροι κατέχονται από μια δικαιολογημένη ή όχι απαισιοδοξία, να διαπιστώνει κανείς ότι υπάρχουν άνθρωποι που επιμένουν με μεράκι και πάθος να υπηρετούν αγνές ιδέες και ιδανικά, είναι πολύ παρήγορο. Ένας απ΄ αυτούς είναι ο συμπολίτης μας γιατρός Σωτήρης Τόγελος, που χρόνια τώρα κάθε τόσο μας προσφέρει ανάσες δροσιάς και νοσταλγίας, με συλλογές και βιβλία δημοτικών παραδοσιακών τραγουδιών.
Τελευταία είναι το παραπάνω αναφερόμενο βιβλίο του με το CD των 100 δημοτικών τραγουδιών.
Πρόκειται για μια καλαίσθητη έκδοση με πλούσια εικονογράφηση σχετική με το περιεχόμενό του, που εκδόθηκε με την ευγενική χορηγία του ιδρύματος «Λ. Μακρή», που ευχόμαστε η προσφορά του να επεκταθεί και σε άλλους τομείς της πνευματικής ζωής, όπως αρχαιολογίας επιστήμη, φιλοσοφίας κλπ.
Γράφει στον πρόλογό του: «Με την έκδοση του μικρού μου αυτού πονήματος… εκπληρώνω ένα χρέος μου, με την ελπίδα να παρακινήσω και άλλος να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της μουσικής μας παράδοσης, που από τα σχολικά μου χρόνια υπηρετώ πιστά… Τα δημοτικά τραγούδια μας είναι η γνήσια ψυχή του ελληνικού λαού και καθρεπτίζουν την ψυχή, τους αγώνες, τις λαχτάρες και τα πάθη του, που μένουν απαράβατα στο διάβα του χρόνου και βιώνουμε ως λαός αισθητικά την παράδοση και την ιστορία μας.
Στη συνέχεια αναφέρεται με λίγα λόγια για το Άσμα, την προέλευση από την αρχαιότητα, την εποχή της Μονοφωνίας και Πολυφωνίας, τα είδη τραγουδιών, ανάλογα με τον τόπο, την επίδρασή τους στους λαϊκούς τραγουδιστές Μάρκο Βαμβακάρη, Βασίλη Τσιτσάνη κ.α. Θα έλεγα ότι ο Τσιτσάνης είναι για τη λαϊκή μουσική ό,τι ο Καρακώστας για τη Δημοτική μας μουσική. Οι πηγές βρίσκονται στην αρχαιότητα και το Βυζάντιο.
Συνεχίζει για τον ήχο, τη φωνή, τους ρυθμούς με πολλά παραδείγματα τραγουδιών τους αμανέδες ή μανέδες, αργόσυρτοι ρυθμοί, που αναπτύσσονται σε συγκεκριμένους δρόμους «μακάμια». Συνεχίζει με το Σμυρνέικο μινόρε, το Τζιβαέρι και τον Ταμπαχανιώτικο «μανές» με τα ιδιώματα και το προσωπικό βίωμα, που και ο ίδιος ο καλλιτέχνης πολλές φορές κλαίει, όπως έλεγε ο περίφημος κλαρινίστας Τάσος Χαλκιάς. Συνεχίζει με τις νότες, τον εξηλεκτρισμό, που αλλοιώνει τα τραγούδια τα αγριεύει με την ηχορύπανση και την κακοποίησή τους και με τα λεγόμενα «κατασκευασμένα, κακόγουστα και εφήμερα δήθεν δημοτικά νέα τραγούδια.
Συνεχίζει με την πρόληψη και τη διάσωση των δημοτικών τραγουδιών, τους δίσκους, τη δισκογραφία, το γραμμόφωνο, τη δισκοπειρατεία, τη μουσικοθεραπεία, τη διδασκαλία της παραδοσιακής μουσικής, το παιδί και τη μουσική, με αναφορά ιδιαίτερη στο παιδί θαύμα Δημήτρη Σγούρο με Γαρδικιώτικη καταγωγή, τα μουσικά όργανα και τα κλαρίνα που άφησαν εποχή, από τότε που πρωτοεμφανίστηκαν πριν από 180 χρόνια και μάλιστα κατά περιοχή (Ήπειρο, Αγρίνιο και Μεσολόγγι, Θεσσαλία, Στερεά, με ιδιαίτερη αναφορά στους Χαλκιάδες και στον Τρικαλινό – Κρανιώτη Νίκο Καρακώστα, (1885 ή 81 – 1955) πανελλήνια γνωστό, που άφησε εποχή με την ιδιαίτερη σχολή του (παίξιμο α-λα Καρακώστα). Αξίζει εδώ να αναφερθεί η ιδιαίτερη προσπάθεια, από πολλά τωρα χρόνια, για την ανάγκη ίδρυσης Μουσείου Δημοτικού Τραγουδιού στα Τρίκαλα δίπλα στο Μουσείο Τσιτσάνη, στο οποίο θα προεξάρχει η μορφή του Καρακώστα με τη δισκογραφία του και τα προσωπικά του αντικείμενα. Η Κρανιά μάλιστα ως ιδιαίτερη πατρίδα του το αξιότερο που πρέπει να κάνει είναι μια προτομή του στην πλατεία του χωριού.
Στη συνέχεια αναφέρεται στους αποθανόντες Τρικαλινούς κλαρινίστες ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζουν οι Γαρδικιώτες Γιώργος Βούκιας, Μπανιάκας Χρήστος και Σωτήρης Σγούρος. Καταλήγει τέλος με ένα ωραίο αφιέρωμα στον Νίκο Καρακώστα με άγνωστες λεπτομέρειες για την πολύ ενδιαφέρουσα ζωή του.
Στη συνέχεια αναγράφονται τα 100 τραγούδια του δίσκου (mp3) από 7 CD, που μπορεί κανείς να τα μεταφέρει και σε κασέτα, με τις ενότητες: Σιάνα, Μαεουσιάνα, Ξενητεμένο, Ασπροπόταμος- Πίνδος, Βάγγιω, (καθιστικά), Ζυγουριάρης (χορευτικά) και Σόλο Λαούτο.
Το βιβλίο τελειώνει με αναφορές του Ανδρέα Τσέγα και Νίκου Μπιτέλη για τα τραγούδια του συγγραφέα. Γίνεται καταγραφή των έργων του Σ. Τόγελου και των δίσκων του και τελειώνει με τις ευχαριστίες του προς εκείνους που του βοήθησαν να υλοποιηθεί αυτό το έργο του καθώς και τις πηγές του.
Από τα παραπάνω γίνεται φανερή η μεγάλη προσφορά του Σ. Τόγελου: Πρόκειται για μια πολύ καλή δουλειά ενός ταπεινού και τίμιου δουλευτή της λαϊκής μας παράδοσης, μερακλή και νοσταλγού του λαϊκού – δημοτικού μας τραγουδιού και γενικότερα πολιτισμού, συνεπή και επίμονο ερευνητή από τα παιδικά του χρόνια, όταν μυήθηκε από τον άριστο βιολινίστα πατέρα του. Ο ίδιος συνέχισε πιστά με το λαούτο του και την εμβάθυνση των μουσικών του γνώσεων γύρω ιδιαίτερα από τη δημοτική μας μουσική και παράδοση, όπως φαίνεται από την εκτέλεση των τραγουδιών στον δίσκο που συνοδεύει το βιβλίο του.
Αξίζει τα ολόψυχα συγχαρητήρια όλων μας και ιδιαίτερα των δικών μου, γιατί ως συγχωριανός του με κάνει υπερήφανο. Γεια σου λεβέντη γιατρέ, Σωτήρη Τόγελε και σου εύχομαι να ζήσεις πολλά ακόμα χρόνια για να μας προσφέρεις περισσότερα από τα περίσσευμα την αγάπη και το μεράκι της αγνής καρδιά σου.
Βασίλης Κ. Νούλας
Έγραψα στο Γαρδίκι στις 17-7-2010
Ελ. Βενιζέλου 10 Νέο Ψυχικό
Τηλ. 210 6714134
